Dala dala is de naam voor minibusjes die gebruikt worden
als openbaar vervoer in Tanzania. Meestal is er plaats voor 15tal mensen, maar
zit het busje propvol (lees: boemvol). Een zeteltje dat in België door 2 mensen
zou ingenomen worden, wordt hier gebruikt voor 3 à 4 mensen (afhankelijk van de
dikte van de konten). Als er geen zitplaats meer is, gaan de mensen rechtstaan,
half gebukt omdat het dak niet hoog genoeg is. Kinderen worden op schoten van
vreemden gezet, kippen onder zetels geschoven, benen in nekken gelegd om plaats
te maken zodat zoveel mogelijk mensen kunnen zitten. Als je uiteindelijk denkt
dat er niemand meer bij kan, steekt de “dala dala-mens” er nog 5 bij. Je hebt
geluk als je een van de twee plaatsen naast de chauffeur krijgt: beenruimte,
geen zwetende oksels en uitstekend uitzicht.
Verbazend genoeg is er toch een soort van ‘georganiseerd’
halte-systeem. De dala dala neem ik hier in Kigoma aan het grote dala dala/bus-station,
vergelijkbaar met de Rooseveltplaats (Antwerpen) in het klein. Onderweg stopt het
aan haltes, weliswaar zonder buskot of bankje. Als je hard genoeg zwaait lukt
het je ook hem te laten stoppen zonder
dat je aan een halte staat. De busjes rijden wanneer ze willen, er is geen
tijdstabel.
Als je wilt uitstappen zeg je “simama”, “hapa” of “Susja”
en stopt het busje bij de volgende halte, of niet… Maar wandelen mag je hier
niet erg vinden.
Betalen doe je bij de “dala dala-mens” die half uit het
raam hangt om te kijken of er mensen aan de volgende halte staan, tegelijk
roept hij de bestemming naar iedereen die het horen wilt “Ujiji!; Ujiji!”
(blijkbaar niet beseffend dat deze van voor in’t groot op het busje staat). Een
dala dala ritje kost je in Kigoma 400 shilling (= 20 cent) maar vaak betaal je
500 tsh door een gebrek aan wisselgeld. Het is de taak van de dala dala-mens om
in het oog te houden wie er moet uit- en opstappen, wie er al betaald heeft en
of iedereen een plaats krijgt. De nodige informatie geeft hij door aan de
chauffeur door opzij van het busje te kloppen (in morsecode?).
De snelheid hangt af van chauffeur tot chauffeur. Als je
in een leeg busje zit, weet je dat je nog een tijdje gaat wachten tot het op
zijn minst half vol zit. Eens het op gang is, kan het soms tot 160km/u rijden
(op lange afstanden, bijvoorbeeld Bujumbura-Kigoma), of bijna stilvallen als
het bergop moet rijden.
Dala Dala busjes zijn vaak versierd met verschillende
spreuken zoals “Jezus loves you”; “In God we trust”; “Facebook”; "Mashallen"; … soms met de
nodige taalfouten.
